مخزن فایبرگلاس چیست؟
مخزن فایبرگلاس یک نوع مخزن است که از مواد فایبرگلاس تولید می شود. فایبرگلاس یا همان شیشه آهک، یک مادهی پلیمری است که از ترکیب شیشه و پلی استر تشکیل شده است و به دلیل مقاومت بالای خود در برابر خوردگی، ضربه، حرارت و شرایط آب و هوایی مختلف، به عنوان یکی از بهترین جایگزین های فلزات در بسیاری از کاربردها شناخته می شود.
مخازن فایبرگلاس برای حفظ و نگهداری مایعات مختلف مانند آب، شیمیایی ها، سوخت، روغن، گاز و ... استفاده میشوند. از ویژگی های بارز مخزن فایبرگلاس، مقاومت بالا در برابر خوردگی، سبک بودن، قابلیت تولید به اندازه ی بزرگ و کوچک، طول عمر بالا، قابلیت شکل دهی، عدم ایجاد زنگ زدگی و اکسیداسیون، قابلیت نصب و حمل آسان، هزینه ی کمتر نسبت به مخازن فلزی، و مقاومت در برابر شرایط آب و هوایی مختلف است.
با توجه به این ویژگی ها، مخازن فایبرگلاس در صنایع مختلف مانند نفت و گاز، صنایع شیمیایی، پالایشگاه ها، صنایع غذایی، صنایع دارویی، صنایع آب و فاضلاب و ... مورد استفاده قرار می گیرند. همچنین، این نوع مخازن در بسیاری از موارد به عنوان جایگزین مناسبی برای مخازن فلزی استفاده می شوند، به دلیل قابلیت تولید به اندازه ی بزرگ و کوچک، سبک بودن و مقاومت بالا در برابر خوردگی.
از جمله ویژگی های دیگر مخازن فایبرگلاس می توان به مقاومت بالا در برابر شوکها و ضربه ها، مقاومت بالا در برابر حرارت، اشعه UV و شرایط آب و هوایی مختلف، مقاومت در برابر اسیدها، بازهای شیمیایی و الکل ها، قابلیت شکلدهی و سفارشی سازی، طول عمر بالا، عدم ایجاد زنگ زدگی و رسوبات، قابلیت تعمیر و بازیافت و همچنین قابلیت شفافیت در برخی موارد اشاره کرد.
همچنین، مخازن فایبرگلاس با توجه به ساختار خاص خود که به دلیل وجود الیاف شیشه ای درون ماتریس پلیمری، دارای خاصیت رفتار کامپوزیتی می باشند. به این معنا که دارای مقاومت بالایی در برابر تغییر شکل و تنش های مختلف است که در نتیجه آن، پایداری بیشتری در برابر افت و خم شدگی و تغییر شکل دارند. این خاصیت کامپوزیتی میتواند باعث کاهش خطر شکستن و ترک خوردن مخزن فایبرگلاس شود.
در کل، با توجه به ویژگی های بسیاری که مخازن فایبرگلاس دارند، این نوع مخازن به عنوان یکی از بهترین گزینه ها برای نگهداری مایعات در شرایط مختلف، شناخته شده است و در بسیاری از صنایع و بخش های مختلف کاربرد دارند.
مخزن فایبرگلاس با ترکیب رزین، پلی استر، الیاف شیشه و بعضا ژلکت در دو دسته اصلی مخازن جی آر پی (GRP) و مخازن اس ام سی (SMC) تولید میشود:
مخازن فایبرگلاس به طور کلی از ترکیب رزین پلی استر و الیاف شیشه تشکیل شدهاند. این ترکیب به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی، ضربه و شرایط آب و هوایی مختلف، به عنوان یکی از بهترین جایگزین های فلزات در بسیاری از کاربردها شناخته شده است.
اما در تولید مخازن فایبرگلاس، علاوه بر الیاف شیشه و رزین پلی استر، از مواد دیگری نیز می توان استفاده کرد. به طور معمول، ترکیب رزین پلی استر و الیاف شیشه در مخازن فایبرگلاس بکار می رود و در صورت لزوم، برخی از مواد دیگر مانند ژلکوت، کاتالیست، رنگ و افزودنی های دیگر نیز به آن اضافه می شوند.
در مورد دو دسته ی اصلی مخازن فایبرگلاس، می توان به مخازن جی آر پی (GRP) و مخازن اس ام سی (SMC) اشاره کرد. این دسته بندی ها بر اساس روش تولید مخازن فایبرگلاس انجام می شود.
در تولید مخازن GRP، الیاف شیشه با کیفیت بالا و رزین پلی استر به صورت لایه به لایه در قالب محصول قرار میگیرند و سپس با فشار و حرارت قوی به یکدیگر متصل می شوند. این روش تولید، در مقایسه با روش تولید SMC، برای مخازن بزرگ تر و با شکل های پیچیده تر مناسب است.
اما در تولید مخازن SMC، ترکیب رزین پلی استر، الیاف شیشه و ژلکوت به صورت یکپارچه و در قالب یک شیت تولید میشود. سپس با استفاده از فشار و حرارت قوی، شیت به شکل های مختلف در قالب هایی با ابعاد مشخص فشرده می شود. این روش تولید، برای مخازن کوچکتر و با شکل های ساده تر مناسب است.
در هر دو روش تولید، مخازن فایبرگلاس با ویژگی های بارزی همچون مقاومت بالا در برابر خوردگی، ضربه و شرایط آب و هوایی مختلف، مقاومت بالا در برابر تغییر شکل و تنش های مختلف و طول عمر بالا تولید می شوند.
ساختار دیواره مخزن فایبرگلاس عموماً از سه لایه تشکیل شده است یک لایه داخلی، یک لایه استحکام و یک لایه سطح بیرونی:
بله، در بسیاری از مخازن فایبرگلاس، ساختار دیواره به سه لایه تقسیم می شود. این سه لایه عبارتند از:
لایه داخلی: این لایه به عنوان لایه ی مخصوص مایعات وارد شده به مخزن عمل می کند. ترکیب مواد استفاده شده در این لایه وابسته به نوع مایع وارد شده به مخزن است. برای مثال، اگر مایعی با خاصیت اسیدی وارد مخزن شود، این لایه باید از موادی تشکیل شده باشد که به خوبی در برابر خوردگی اسیدی مقاوم باشند.
لایه استحکام: این لایه معمولاً از الیاف شیشه تشکیل شده است و به عنوان لایهی پایه ای مخزن عمل می کند. این لایه باعث افزایش مقاومت مخزن در برابر فشار و ضربه می شود و در بسیاری از مخازن، پلی استر با کیفیت بالا برای تقویت این لایه استفاده می شود.
لایه سطح بیرونی: این لایه به عنوان لایه ی خارجی مخزن عمل می کند و به عنوان محافظ از مخزن در برابر شرایط آب و هوایی و پوسته زدگی عمل میکند. این لایه معمولاً از ژلکوت و رنگ های مخصوص تشکیل شده است.
هر یک از این سه لایه وظایف خاص خود را دارند و با هم ترکیب شده اند تا مخزن فایبرگلاس با ویژگی های بسیاری مانند مقاومت بالا در برابر خوردگی، ضربه و شرایط آب و هوایی مختلف، مقاومت بالا در برابر تغییر شکل و تنش های مختلف و طول عمر بالا تولید شود.
آیا مخازن فایبرگلاس در برابر حرارت نیز مقاوم هستند؟
بله، مخازن فایبرگلاس در برابر حرارت نیز مقاوم هستند. این ویژگی از اهمیت بسیاری برخوردار است، زیرا بسیاری از مایعاتی که در مخازن نگهداری می شوند، نیاز به دمای خاصی برای حفظ کیفیت و خواص خود دارند. علاوه بر این، در بسیاری از کاربردها، مخازن فایبرگلاس با نقشی مهم در انتقال حرارت به کار می روند.
مخازن فایبرگلاس با توجه به ترکیبی از الیاف شیشه و رزین پلی استر، بسیار مقاوم در برابر نفوذ حرارت هستند. همچنین، مخازن فایبرگلاس میتوانند در دماهای بالا (تا ۱۰۰ درجه سانتی گراد) و پایین (تا -۲۵ درجه سانتیگراد) کار کنند. این ویژگی مهم به دلیل این است که بسیاری از صنایع، برای نگهداری مایعات در دماهای بالا یا پایین، از مخازن فایبرگلاس استفاده می کنند.
همچنین، در برخی از کاربردها، مخازن فایبرگلاس برای انتقال حرارت هم به کار می روند. به عنوان مثال، در صنعت نفت و گاز، مخازن فایبرگلاس به عنوان انتقالدهنده های حرارتی در سیستم های خنک کننده استفاده می شوند. این مخازن به دلیل مقاومت بالا در برابر حرارت، بسیار مناسب برای انتقال حرارت هستند و نیاز به تعویض و تعمیر کمتری دارند.